İstanbul İnisiyatifi bağımlılıklarla mücadelede uluslararası liderleri bir araya getirdi

Türkiye Yeşilay Cemiyeti, önleme, savunuculuk ve rehabilitasyon alanlarında yürüttüğü çalışmaları, uluslararası iş birlikleri ve dayanışma ağlarıyla güçlendirerek kararlılıkla sürdürüyor. 2019 yılından bu yana düzenlenen İstanbul İnisiyatifi Zirvesi’nin altıncısı, bu yıl 23-24 Ekim tarihlerinde Sepetçiler Kasrı’nda düzenlendi. Zirve, bağımlılıklarla mücadele eden sivil toplum kuruluşlarını ve ülke Yeşilaylarını bir kez daha İstanbul’da bir araya getirdi.

31 ülkeden 46 üst düzey katılımcının yer aldığı zirveye; Sağlık Bakanı Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, Yeşilay Genel Başkanı Doç. Dr. Mehmet Dinç, Halk Sağlığı Genel Müdürü Doç. Dr. Muhammed Emin Demirkol, İstanbul İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Abdullah Emre Güner ve basın mensupları katıldı.

Bu yıl katılımcı sivil toplum kuruluşları arasında ise Uluslararası Yeşilay Federasyonu (IFGC), Movendi International, Movendi Uluslararası (International), San Patrignano, Uyuşturucuya karşı Dünya Federsayonu (World Federation Against Drugs, WFA), Uyuşturucudan Uzak Gençlik için Toplum İttifakları (Community Alliances for Drug-Free Youth, CADFY), Kenevire Akıllı Yaklaşımlar Sivil Toplum Kuruluşu (Smart Approaches to Marijuana, SAM), Ürdün Uyuşturucuyla Mücadele Derneği (The Jordan Anti-Drugs Society), Viyana Sivil Toplum Kuruluşları Uyuşturucu Komitesi (VNGOC) ve Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (UTRIP), İspanya Proyecto Hombre Derneği, Lübnan Al Najm Derneği, Gana Alternatif Kalkınma Vizyonu ve Norveç Haugerud Spor Kulübü yer aldı.

Küresel eğilimler, çok yönlü stratejiler ve iş birliği olanakları değerlendirildi

Zirvede, bağımlılıkla mücadelede yeni tehditler, küresel politika gelişmeleri ve dayanıklılık temaları çok yönlü biçimde ele alındı. Katılımcılar, uyuşturucu kullanımındaki artış eğilimleri, özellikle gençler arasında erken yaşta başlama oranlarının yükselmesi ve sosyal medyanın bu süreçteki etkileri üzerine değerlendirmelerde bulundu. Eğitim, diyalog ve ruh sağlığı desteğinin önleme çalışmalarındaki rolü vurgulanırken, sentetik maddelerin ve yeni psikoaktif maddelerin küresel ölçekte oluşturduğu riskler tartışıldı. Kenevirin yasallaşması yönündeki küresel eğilimler ve bu politikaların toplum sağlığına olası etkileri de gündemin önemli başlıkları arasında yer aldı.

Ayrıca, insan hakları mekanizmalarının uyuşturucu politikaları üzerindeki artan etkisi, liberalizasyon ve zarar azaltma yaklaşımlarının önleme temelli sivil toplum çalışmalarına yansımaları değerlendirildi. Üye kuruluşlar kendi ülkelerinden güncel gelişmeleri, karşılaştıkları zorlukları ve sınırlı kaynaklarla yürüttükleri savunuculuk stratejilerini paylaştı. Ortaklıklar, çok taraflı iş birlikleri ve küresel dayanışma yolları üzerinde durularak sivil toplumun güçlendirilmesi için öneriler geliştirildi.

Küresel uyuşturucu politikasının geleceğine dair oturumlarda talep azaltmayı şekillendirecek yeni politika eğilimleri, gençlerin önleme ve iyileşme süreçlerine katılımı ve uluslararası koordinasyonun güçlendirilmesi tartışıldı. Sporun önleme, rehabilitasyon ve toplumsal katılımda dönüştürücü bir araç olarak kullanımı ele alınarak, farklı ülkelerden iyi uygulama örnekleri paylaşıldı.

“Sigarasız bir Türkiye inşa etmek için çalışmalar yürütüyoruz”

Zirvede yaptığı kapanış konuşmasında bağımlılıkların insan sağlığı üzerindeki etkilerine değinen Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, Sağlık Bakanlığı’nın yeni dönem planlarında, tütün ve uyuşturucu bağımlılığının yanı sıra teknoloji, oyun ve ekran bağımlılığı gibi günümüzün yeni bağımlılıklarının da yer aldığını vurguladı.

Türkiye'nin sigara kullanımında OECD ülkeleri arasında üst sıralarda yer aldığını belirten Memişoğlu, "Sigaranın hayatın içinde görünür olmasını istemiyoruz. Hedefimiz sigarasız bir Türkiye'ye ulaşmak ve bu imkânsız değil. Tütün ve tütün ürünlerinin görünür olmasını engelleyecek bir mevzuat çalışması yürütüyoruz. Özellikle sağlık kurumları, üniversiteler ve kamu binalarının sigarayla ilişkisini mümkün olduğu kadar kesmek istiyoruz." diye konuştu.

Teknoloji çağının dijital bağımlılıkları beraberinde getirdiğine de dikkat çeken Memişoğlu, Sağlık Bakanlığı'nın "An Sende Kalsın" temasıyla farkındalık programları yürüttüğünü, bu programlarla 2025'in ilk yarısında 876 binden fazla kişiye ulaştıklarını ifade etti.

“Elektronik sigara gençler için yeni bir tehdit oluşturuyor”

Yeşilay Genel Başkanı Doç. Dr. Mehmet Dinç ise konuşmasına bağımlılığın küresel bir salgın haline geldiğine, bağımlılık endüstrisinin organize ve uluslararası bir çalışmayla etkilerini artırdığına dikkat çekerek başladı. Dinç, bağımlılıklarla mücadele eden sivil toplum kuruluşları olarak birlikte hareket etmenin başarıya ulaşmak noktasında çok kritik önem taşıdığını dile getirdi. Alkol ve Uyuşturucu Kullanımına Yönelik Avrupa Okul Anketi Projesi’nin (ESPAD) 37 Avrupa ülkesinden 113 bin 882 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilen 2024 çalışmasının sonuçlarına değinen Dinç, "30 yıllık eğilime baktığımızda, son 30 yılda sigara içme oranı yarı yarıya azaldı. Ancak hâlâ erken yaşta sigara kullanımı yaygın olarak devam ediyor. 13 yaş ve altı dönemde kız öğrencilerde günlük sigara kullanımı artıyor. Bunun yanı sıra elektronik sigara kullanımında hızlı bir artış var. Hem sigara hem de e-sigara kullanımı olan “çift kullanım” durumunda artış eğilimi görüyoruz. Dolayısıyla elektronik sigara, gençlerde nikotin bağımlılığı anlamında yeni bir tehdit oluşturuyor. Alkol hâlâ gençler için en kolay erişebilir madde durumunda. Esrar da en sık kullanılan yasa dışı madde olmaya devam ediyor. Dijital bağımlılıklar, sosyal medya bağımlılığı, kumar bağımlılığında da dünya çapında büyük bir artış olduğunu görüyoruz. Bu konularda yapılacak çalışmaları hem önleme çalışmaları hem de rehabilitasyon çalışmalarına acil ihtiyaç olduğunu bu vesileyle tekrar vurgulamak istiyorum" dedi.

Dinç, Yeşilay'ın 105 noktada bulunan Yeşilay Danışmanlık Merkezleri (YEDAM) ile bağımlılıklarla mücadele eden kişilere ve yakınlarına ücretsiz psikoterapi ve sosyal hizmet desteği sağladığının altını çizdi.